Αθλητικές κακώσεις
Οι αθλητικές κακώσεις αποτελούν ένα μεγάλο κομμάτι της Ορθοπαιδικής, και γίνεται διαχωρισμός στους επαγγελματίες αθλητές και στους ερασιτέχνες – αθλούμενους από χόμπι. Και στις δύο κατηγορίες, κυρίως όμως στους επαγγελματίες, απαιτείται ιδιαίτερη γνώση και τεχνική κατάρτιση για την αντιμετώπιση καταστάσεων που μπορεί να οδηγήσουν έναν αθλητή να εγκαταλείψει τη δραστηριότητά του από πλημμελή διαχείριση του προβλήματός του.
Εξάρθρημα κεφαλής βραχιονίου
Ρήξη μηνίσκου
Ρήξη πρόσθιου χιαστού
Γόνατο του δρομέα
(Runners knee)Σύνδρομο κοιλιακών – προσαγωγών
Διαστρέμματα ποδοκνημικής
Τραυματικό εξάρθρημα επιγονατίδος
Μυικές θλάσεις – αιματώματα
Θα περιγράψουμε μερικές συχνές αιτίες και κάποιες γενικές αρχές θεραπείας.
Ο ορθοπαιδικός σας θα είναι σε θέση να σας δώσει πιο λεπτομερή καθοδήγηση για το πρόβλημά σας.
Εξάρθρημα κεφαλής βραχιονίου
Το συνηθέστερο εξάρθρηµα είναι το πρόσθιο εξάρθρηµα του ώµου κατά το οποίο η κεφαλή του βραχιονίου παρεκτοπίζεται προς τα εµπρός µε αποτέλεσµα την απώλεια επαφής µεταξύ της κεφαλής και της ωµογλήνης. Σπανιότερα, η κεφαλή παρεκτοπίζεται προς τα πίσω όποτε το εξάρθρηµα αποκαλείται οπισθιο.
Η κύρια βλάβη που συµβαίνει κατά το πρόσθιο εξάρθρηµα του ώµου είναι η αποκόλληση του κάτω γληνοβραχιόνιου συνδέσµου από την ωµογλήνη. Η βλάβη αυτή αποκαλείται βλάβη Bankart από το όνοµα αυτού που την περιέγραψε για πρώτη φορά.
Bλαβη Hill-Sachs αποκαλειται το συµπιεστικό κάταγµα της οπίσθιας και άνω αρθρικής επιφάνειας της κεφαλής του βραχιονίου που συµβαίνει κατά το εξάρθρηµα όταν η κεφαλή προσκρούει στο πρόσθιο χείλος της ωµογλήνης.
Η υποτροπή του εξαρθρήµατος εξαρτάται κυρίως από την ηλικία και από τη δραστηρότητα του ασθενή. Σε ασθενείς κάτω των 25 ετών η πιθανότητα υποτροπής είναι 100%. Όσο αυξάνει η ηλικία τόσο µειώνεται η πιθανότητα υποτροπής χωρίς αυτό να σηµαίνει ότι η λειτουργία του ώµου είναι καλή ή φυσιολογική. Εάν µετά από το εξάρθρηµα ο ασθενής αποφεύγει για πάντα την απαγωγή και έξω στροφή του ώµου είναι προφανές ότι δεν θα παρουσιαστεί υποτροπή. Σε αθλητές ιδίως σε αθλήµατα ρίψεων ή σε αθλήµατα µε έντονη σωµατική επαφή η πιθανότητα υποτροπής είναι αυξηµένη.
Στην κατηγορία των ηλικιωµένων ασθενών µε τραυµατικό εξάρθρηµα του ώµου παρουσιάζονται συχνά ρήξη και όχι αποκόλληση ολόκληρου του θυλάκου καθώς και µερική ή πλήρης ρήξη του τενοντίου πετάλου.
Η χειρουργική επέµβαση ενδείκνυται σε ασθενείς:
- ηλικίας κάτω των 25 ετών ακόµα και µετά το πρώτο εξάρθρηµα
- µε πολλαπλά εξαρθρήµατα
- µε συνοδό ρήξη τενοντίου πετάλου
- αθλητές
- σοβαρό λειτουργικό περιορισµό
Ρήξη μηνίσκου
Οι μηνίσκοι είναι ινοχόνδρινες κατασκευές στα γόνατα, που παρεμβάλλονται ανάμεσα στα οστά της κνήμης και του μηρού «σαν φλάντζες» για αποφυγή της τριβής. Κάθε γόνατο έχει δύο μηνίσκους, τον έσω και τον έξω. Οι μηνίσκοι τραυματίζονται πάντα με έμμεση βία στροφικής καταπόνησης, πράγμα που σημαίνει ότι μπορείς να το πάθεις και με ένα παραπάτημα σε σκαλοπάτι ή με ένα απλό γονάτισμα για να δέσεις τα κορδόνια σου. Τραυματισμοί μηνίσκων υπάρχουν ΣΕ ΟΛΕΣ τις ηλικίες, παιδική, μέση, και τρίτη ηλικία.
Η παχυσαρκία είναι ένας σημαντικός επιβαρυντικός παράγοντας. Στην τρίτη ηλικία (50-75 ετών) οι ρήξεις μηνίσκων είναι κυρίως εκφυλιστικού τύπου, εκδηλώνονται μετά από καταπόνηση ή μετά από χρόνια φθορά, και δεν απαιτείται τραυματισμός για να εκδηλωθούν. Εκδηλώνονται με ένα απλό γονάτισμα ή στα σκαλοπάτια, ή με λίγο τρέξιμο, ή μετά από ένα χορό.
Η ρήξη Μηνίσκων διαγιγνώσκεται εύκολα με την κλινική εξέταση και επιβεβαιώνεται με Μαγνητική Τομογραφία του γόνατος. Παλιά επιβεβαιώνονταν με αρθρογράφημα με σκιαγραφικό.
Οι ρήξεις μηνίσκων θεραπεύονται ανάλογα με πολλά διαγνωστικά κριτήρια βαρύτητας. Έχουν σημασία τα κλινικά ευρήματα, η ηλικία του ασθενούς, το επάγγελμα, οι αθλητικές δραστηριότητες, αλλά και η ύπαρξη ή όχι επιπλοκών.
Έτσι θεωρείται απόλυτη ένδειξη για εγχείρηση η ύπαρξη ενός από τα κάτωθι κριτήρια:
- Ρήξη μηνίσκου με υποπτροπιάζον ύγραρθρο
- Ρήξη μηνίσκου με μη ανατασσόμενη Εμπλοκή- μπλοκάρισμα του γόνατος (Block)
- Πόνος στο βαθύ κάθισμα (γονάτισμα) ή σε σκαλοπάτια, παρά την πάροδο 2-3 μηνών
Ρήξη πρόσθιου χιαστού
Το 80% των ρήξεων δεν απαιτεί βίαιη σωματική επαφή αλλά συμβαίνει κατά τη διάρκεια ξαφνικής στρέψης του γόνατος πέραν κάποιου ορίου.
Τα τελευταία χρόνια έχει παρατηρηθεί μια αύξησης των ρήξεων του προσθίου χιαστού στα παιδιά και αυτό αιτιολογείται λόγω της εκτεταμένης συμμετοχής αυτών στα αθλήματα. Οι γυναίκες είναι περισσότερο ευπαθείς στον συγκεκριμένο τραυματισμό. Το γεγονός αυτό έως σήμερα δεν έχει αιτιολογηθεί ικανοποιητικά.
Πιθανολογείται ότι συμβάλουν η μικρότερη ισχύς των μυϊκών ομάδων που περιβάλουν την άρθρωση, η ανατομική της λεκάνης σε σχέση με τα κάτω άκρα καθώς και η γενικότερη συνδεσμική χαλαρότητα που προκαλούν οι γυναικείες ορμόνες.
Ο πρόσθιος χιαστός σύνδεσμος βρίσκεται στο εσωτερικό του γόνατος. Πήρε το όνομά του από την πορεία που διαγράφει μέσα στην άρθρωση και τη σχέση που έχει με τον οπίσθιο χιαστό.
Η κύρια λειτουργία του είναι να περιορίζει την πρόσθια ολίσθηση της κνήμης σε σχέση με το μηρό καθώς και να ελέγχει την υπέρμετρη στροφική λειτουργία της άρθρωσης.
Ο ρήξη του πρόσθιου χιαστού μπορεί να συμβεί:
- με τη γρήγορη και απότομη αλλαγή της κατεύθυνσης
- απότομο σταμάτημα ενώ τρέχουμε
- κατά τη διάρκεια της προσγείωσης μετά από ένα άλμα
- άμεση βίαιη επαφή
Κατά τη στιγμή της ρήξης του συνδέσμου μπορεί να ακουστεί ένας χαρακτηριστικός θόρυβος μέσα από την άρθρωση. Ο ασθενής συνήθως εμφανίζει: πόνο και οίδημα στο γόνατο (πρήξιμο)· απώλεια του πλήρους εύρους κίνησης της άρθρωσης,ευαισθησία στην ψηλάφηση,δυσκολία στη προσπάθεια βάδισης
Εάν ο αθλητής παρά την σοβαρή κάκωση που υπέστη προσπαθήσει να συνεχίσει την άθληση τότε υπάρχει κίνδυνος λόγω της αστάθειας του γόνατος να προκαλέσει βλάβη και σ’ άλλα στοιχεία όπως οι μηνίσκοι και ο αρθρικός χόνδρος.
Η αύξηση της συμμετοχής των παιδιών στα αθλήματα αύξησε και τα ποσοστά των κακώσεων του γόνατος και όχι μόνον. Στο παιδί με το τραυματισμένο γόνατο που εμφανίζει ξαφνικό έντονο οίδημα (πρήξιμο), η ρήξη του πρόσθιου χιαστού συμβαίνει σε ποσοστό 10-65%. Στο ποσοστό αυτό συμπεριλαμβάνεται και η πιθανότητα ρήξης και άλλου συνδέσμου ή η απόσπαση οστικού τμήματος από τη κνήμη.
Γόνατο του δρομέα
Καλείται ο μηχανικός ερεθισμός των μαλακών μορίων στην περιοχή της λαγονοκνημιαίας ταινίας στον έξω μηριαίο επικόνδυλο στην έξω πλευρά του γόνατου, κάποιες φορές και στην εσωτερική πλευρά. Παρατηρείται πόνος στην εξωτερική πλευρά του γόνατου στο τρέξιμο, συχνά αυξανόμενες ενοχλήσεις στη διάρκεια της προπόνησης, οι οποίες τελικά καθιστούν αδύνατη τη συνέχιση του τρεξίματος.
Είναι αποτελεσματικές οι ασκήσεις διατάσεων μίας βραχείας λαγονοκνημιαίας ταινίας (προσαγωγή του ποδιού με το γόνατο σε κάμψη)Ελέγξτε τα παπούτσια, έχοντας στον νου σας τον πρηνισμό και τυχόν διαφορά στο μήκος των ποδιών. Άμεσης αποτελεσματικότητας αποτελούν οι εγχύσεις κορτιζόνης στο θύλακο κάτω από τον τένοντα πάντα κάτω από υπερηχογραφικο έλεγχο. Σπάνια χρειάζεται χειρουργική αντιμετώπιση.
Εναλλακτική λύση αντί για το τρέξιμο είναι η προσεκτική ποδηλασία και η κολύμβηση.
Σύνδρομο κοιλιακών – προσαγωγών
Ένας αρκετά συνηθισμένος τραυματισμός των ποδοσφαιριστών είναι το γνωστό σύνδρομο κοιλιακών-προσαγωγών. Η αίσθηση του πόνου στην περίπτωση αυτή, βρίσκεται στην περιοχή των προσαγωγών και του κάτω τμήματος του ορθού κοιλιακού. Παρουσιάζει σταδιακή εξέλιξη και ξεκινά προσβάλλωντας την μια πλευρά, συχνά όμως αν δεν αντιμετωπισθεί επηρεάζει και την άλλη.
Αρχικά, ο αθλητής μπορεί να μην αισθάνεται πόνο στην προπόνηση μετά από ένα καλό ζέσταμα, μπορεί όμως να εκδηλώνεται πόνος στο τέλος της προπόνησης ή έντονος πόνος και δυσκαμψία την επόμενη ημέρα. Ενώ, τις επόμενες ημέρες ο αθλητής παρουσιάζει πόνο από την αρχή της προπόνησης, ο οποίος πολύ συχνά αυξάνεται με τις αλλαγές κατεύθυνσης, το σουτ, το pivot, τα κοψίματα της μπάλας και τους κοιλιακούς. Επίσης, αύξηση πόνου θα προκαλέσει το φτέρνισμα και το βήξιμο.
Εξαιτίας όμως του ότι η αιτιολογία του προβλήματος ποικίλει και είναι πολύ πιθανό να υπάρχει κάποιο άλλο πρόβλημα το οποίο να εκφράζεται με παρόμοια χαρακτηριστικά, θα πρέπει να γίνει σωστή διαφοροδιάγνωση* από τον ιατρό (ενδεχομένως να χρειαστεί ακτινογραφία, μαγνητική τομογραφία, κηλογραφία και υπέρηχος) ή τον εξειδικευμένο φυσικοθεραπευτή αποκατάστασης
Διαστρέμματα ποδοκνημικής
Το διάστρεμμα είναι η συχνότερη κάκωση της ποδοκνημικής. Ευθύνεται για το 30-40%ενασχόλησης, αλλά είναι ιδιαίτερα συχνό σε αθλούμενους. Μπορεί να συμβεί όταν κατεβαίνετε τη σκάλα ή όταν περπατάτε στο δρόμο. Τα περισσότερα διαστρέμματα προκαλούνται μετά από βίαια, επώδυνη στροφή του ποδιού προς τα έσω. Με αυτό τον τρόπο οι σύνδεσμοι της άρθρωσης διατείνονται και είναι δυνατό να κοπούν πλήρως. Ανάλογα με το πόσοι σύνδεσμοι έχουν τραυματιστεί και ανάλογα με τη σοβαρότητα της βλάβης το διάστρεμμα μπορεί να ταξινομηθεί σε 3 βαθμούς αυξανόμενης βαρύτητας.
Η ποδοκνημική εμφανίζει οίδημα (πρήξιμο) σχεδόν αμέσως μετά το γύρισμα του ποδιού. Το οίδημα είναι συνήθως σοβαρότερο στην έξω πλευρά της ποδοκνημικής και μπορεί να συνοδεύεται από τη δημιουργία αιματώματος. Ταυτόχρονα η φόρτιση του άκρου είναι επώδυνη ή και αδύνατη.
Η πρόκληση ενός διαστρέμματος αυξάνει τον κίνδυνο για νέο τραυματισμό κατά 40-70%.Περίπου το 40% των ασθενών που έχουν υποστεί διάστρεμμα μπορεί να παρουσιάζει χρόνια ενοχλήματα στην ποδοκνημική. Ο κίνδυνος αυτός μειώνεται με την κατάλληλη αποκατάσταση, την εξάσκηση και την χρήση ειδικών ορθωτικών κατά τη διάρκεια της άσκησης
Όλα τα διαστρέμματα δεν έχουν την ίδια βαρύτητα. Διακρίνονται 3 βαθμοί διαστρεμμάτων, ανάλογα με τη βαρύτητά τους.
Σε διαστρέμματα 1ου βαθμού οι σύνδεσμοι έχουν διαταθεί, το οίδημα και ο πόνος είναι μικρός, η δυσχέρεια στη βάδιση ήπια και η αποκατάσταση είναι πλήρης.
Σε διαστρέμματα 2ου βαθμού παρατηρείται μερική ρήξη των συνδέσμων. Το οίδημα και πόνος είναι μέτριας βαρύτητας, ενώ η δυσκολία στη βάδιση σημαντική. Είναι αναγκαία η φυσικοθεραπεία για λίγες εβδομάδες.
Σε διαστρέμματα 3ου βαθμού παρατηρείται πλήρης ρήξη των συνδέσμων της ποδοκνημικής. Η άρθρωση παρουσιάζει σημαντική αστάθεια κατά την εξέταση, ενώ ο πόνος και η λειτουργική δυσχέρεια του ασθενή είναι σημαντικά. Είναι αναγκαία η ακινητοποίηση του άκρου, η παρατεταμένη φυσικοθεραπεία και σε ορισμένες περιπτώσεις και η χειρουργική επέμβαση.
Μετά από ένα διάστρεμμα η βάδιση και η φόρτιση του ποδιού είναι συχνά επώδυνη ή αδύνατη ή είναι αναγκαία η χρήση βακτηριών. Το οιδημα του ποδιού διαρκεί από 2 έως 5 ημέρες. Η δημιουργία αιματώματος στο δέρμα οφείλεται στη ρήξη των αγγείων που βρίσκονται στους συνδέσμους. Σε γενικές γραμμές η επούλωση των ραγέντων συνδέσμων διαρκεί 4-6 εβδομάδες, διάστημα για το οποίο η ποδοκνημική θα πρέπει να προστατεύεται.
Η χειρουργική θεραπεία της αστάθειας της ποδοκνημικής ενδείκνυται όταν το διάστρεμμα υποτροπιάζει συχνά και παρεμποδίζει τη φυσιολογική λειτουργικότητα του ασθενή. Κατά τη χειρουργική επέμβαση πραγματοποιείται αρχικά αρθροσκόπηση της ποδοκνημικής και διορθώνονται οι βλάβες που έχουν προκληθεί στον αρθρικό χόνδρο.Στη συνέχεια πραγματοποιείται συρραφή των συνδέσμων που έχουν κοπεί. Μετά την επέμβαση η ποδοκνημική ακινητοποιείται και ο ασθενής ακολουθεί ένα προσεκτικό πρόγραμμα αποκατάστασης
Τραυματικό εξάρθρημα επιγονατίδος
Το εξάρθρημα της επιγονατίδας συμβαίνει συνήθως ως αποτέλεσμα στροφικής κάκωσης της άρθρωσης του γόνατος σε συνδυασμό με ισχυρή σύσπαση του τετρακέφαλου μυ.
Αμέσως μετά το τραυματικό εξάρθρημα εμφανίζεται οίδημα στην άρθρωση που πολλές φορές θεωρείται ότι οφείλεται σε ρήξη του προσθίου χιαστού συνδέσμου.
Η επιγονατίδα συνήθως ανατάσσεται αυτόματα μετά το εξάρθρημα κατά τη κίνηση της έκτασης της άρθρωσης του γόνατος, ώστε ο ασθενής να μη συνειδητοποιεί ότι υπέστη το εξάρθρημα.
Το τραυματικό εξάρθρημα της επιγονατίδας μπορεί να προκαλέσει βλάβη στον αρθρικό χόνδρο της επιγονατίδας αλλά και στον έξω μηριαίο κόνδυλο. Ο έντονος πόνος και το οίδημα αποτελούν τα δύο κύρια στοιχεία της κλινικής εικόνας του ασθενούς.
Μυικές θλάσεις – αιματώματα
Κατά τη διάρκεια της σωματικής άσκησης, ειδικά αν εκτελεστεί μια απότομη και ξαφνική κίνηση, που συνεπάγεται τη βίαιη σύσπαση ή την υπερβολική διάταση ενός μυ, είναι δυνατόν να αισθανθεί κανείς έναν αιφνίδιο πόνο.
Η αιτία που τον προκάλεσε μπορεί να είναι ένα τράβηγμα του μυ ή ακόμα και μια θλάση. Σε αντίθεση με τη θλάση, στην περίπτωση του τραβήγματος δεν παρατηρείται τραυματισμός των μυϊκών ινών, είναι, ωστόσο, σημαντικό να διακοπεί άμεσα η δραστηριότητα για να αποφευχθεί η πρόκληση μιας θλάσης.
Η μυϊκή θλάση είναι ένα μικρό σχίσιμο (ρήξη) των μυϊκών ινών: μπορεί να πρόκειται για μια ελάχιστη βλάβη, που αφορά ποσοστό μικρότερο του 5% των μυϊκών ινών (θλάση πρώτου βαθμού), ή για έναν τραυματισμό μεγαλύτερης σοβαρότητας με μερική ρήξη των μυϊκών ινών (θλάση δευτέρου βαθμού), μέχρι και την πλήρη ρήξη του μυ (θλάση τρίτου βαθμού).
Προφανώς, τα συμπτώματα εξαρτώνται από το βαθμό σοβαρότητας του τραυματισμού. Στην περίπτωση του τραβήγματος, ο πόνος τείνει να γίνεται προοδευτικά πιο δυνατός, ενώ γίνεται αισθητός σαν ένα είδος “πονεμένου κορδονιού”.
Στην περίπτωση της μυϊκής θλάσης, η ρήξη των μυϊκών ινών συνοδεύεται από τη διαρροή αίματος, που συσσωρεύεται στους ιστούς προκαλώντας αιμάτωμα, οι διαστάσεις του οποίου είναι ανάλογες της σοβαρότητας της κάκωσης.
Το κύριο σύμπτωμα είναι ο πόνος κατά την ανάπαυση, που επιδεινώνεται με την προσπάθεια κίνησης του ενδιαφερόμενου μυ και συνοδεύεται από λειτουργική ανικανότητα, με αποτέλεσμα να καθίσταται αδύνατη η χρήση του προσβεβλημένου μυ. Παράλληλα, είναι δυνατόν να παρατηρηθεί οίδημα, κοκκίνισμα και εκχύμωση.